0

 Hemingway pen American laigelh sia, thupuak hawm sia khat ahi hi. Amah pen lailam ah nobel pahtawina angah khat hi in ama laibu te pen “ The Old Man and the Sea”, The Sun Also Rises” cih te ahi hi. Hemingway pen 1899 kum,July 21 ni in American gam Illinois gamke Oak Park ah suak hi. Apa pen sabeng, ngabeng in gamvak auk mahmah khat ahi hi. Anu ahihleh lai lam auk mahmah khat ahi hi. Hih anulepa ii ukna te in Hemingway ii nuntakna ah phattuamna tampi hong pia hi. 


Leitung gampi khatna sung aa gal kido na ah atuahkhat thu te hangin Hemingway in ama lunggulhna tungtawn in Ak Khe San (Red Cross) kipawlna sung ah hong lut in Italy galsimna sung ah cina khoi in hong kihel hi. Gal veng ciangin Italy kumpi in Hemingway pen Ak Khe San ii etteh huai ci in pahtawina, kham medal le ahangsan ahiamciam ci in bu nengneng za zong pia hi. HIh pahtawina te tawh angah khop ahihleh apumpi tung ah liamma 230 val le akimang ngilh thei nawnlo ding gal ii cikziat huaina thu te ahi hi. 1929 kum in Hemingway ii laibu “The Sun Also Rises”, “A Farewell to Arms” le “Lost Generation” te in ahoihpen laibu pahtawina hong ngah hi.


1928 kum in Hemingway pn Paris khuapi pan paikhia in American gam Florida khaupi tua pan Cuba tuikhulh tungah teng hi. Lokhawh, saben, ngaben le sial kisi khawng en zel in nuamtak in anungta hi. Ahihang asawtlo in galpi nihna hong tungin nuamtak hong om thei nawn lo hi. 1937-1938 kum sung teng gal kidona lak ah thuthang kan in vabuai in le Spain gamsung tualgal sung ah zong galkap maikuan in va tung hi. Leitung galpi nihna ah athuthang kan kawm in Paris suahtakna galsimna ah zong va ki hel kha zenzen hi. 

1940 kum ciangin Hemingway in Spain gamsung tualgal thu siksak in thuleng saupi ahi “For Whom the Bell Tolls” hong gelh hi. 1952 kum ciang Hemingway ii gelh ahi ‘The Old Man and the Sea” laibu in Nobel pahtawina hong ngah hi. Tua laibu sung akihel ngabeng pa ahi Santiago pen tuipi sungah ni 84 sung nga aben hang in khat zong manlo hi. Akipat tungin Manolin acih khangno khat tawh apai khia khawm uh ahi hi. Ahizong in ni 40 sung ngasa khat zong amatloh uh ciangin Manolin ii nulepa te in Santiaga zuisak nawnlo in adang nga bengte zui sak hi. Atapa uh tua puteek ngabeng pa nung zuizui leh khampha khollo ding hi ci in um uh hi. 

Ni 85 acin ni in ngabeng puteek Santiago in zingsang lol in agunkuang agamlapi ah hong hawt hi. Tua lai mun ah agunkuang sang agol zaw ngasa khat hong man hi. Ngabeng puteek Santiago ahileh tua ngasa tawh ninih sung bang kibuan khop hi. Atawpna ah sikkeu ka tawh dawt in manzo hi. Tua ngasa ii sisan luang te hangin sane ngasa te ii galzong hong thuak lai hi. Sane ngasa te ii galpan hong suakta zo sam hi. Tuipi nawl atuncaing aguh bek cih theih angasa mat sehnel tung hong paisuk in amah zong khang khat hong ihmu hi. Santiago pen akithuahpih khangno pa ahi Manolin zong va hawh hi. Tua nitak in Santiago abuk sungah ihmut nuamtak in ihmu in amangin humpi neelkai khat man hi. 

“Mihing khat pen aguallel ding aa piang hilo. Tua mipen na thahnop leh that zo kha thei niteh ahihang guallel sak zolo ding hiteh.” Hipen ngabeng Santiago ii upna ahihmah bangin hih thuleng gelhpa ii ngaihsutna zong ahi hi. Akisu sia zolo tuakzawhna le cihtak kuhkalna alah nopna ahi hi. Khangno pa ahi Manolin in tua puteek ngabeng pa tawh tuipi tungah ngabeng in pai in tua puteek pa tung pan “siamna” sinh ding in hong ngaihsun hi. Hi pen mihing te ii “zawhloh aa talo” cih lungsim kiluah suksuk na nam khat ahi hi. 

Ngabeng Santiago pen Hemingway ii thupi asak minam ahi hi. Thuakzawhna nei, thukhualna, midang te tung hehpihna le itna nei hi. Nuntak galdona ah gal et le hang Pasian gelna aki khelzawh loh ding hang aman zong kua mah in khelsak zawhloh lungsim kipte nei hi. Mi khauhpai khat ahi hi. “Mikhauhpai” cih pen Hemingway gelh laibu ii gennop bulpi ahi hi. Ama gelh thuleng laibu te sung aa mi te ahileh leitung ii kikhelna,haksatna te ah hangsanna tak tawh mai anawt ngam te ahi hi. Amau te gual aleh uhhang milak ah vang le hangsanna alen kip te ahi uh hi. Hemingway in asih madong mah laigelh hi. Bang zahta in ahaksat hang lungkia vetlo hi. Amah pen American minam te ii lungsim thalakna mangpi khat ahi hi. 

Hemingway pen mikhempeuh tawh akimai ngap laigelh sia minthang khat ahi hi. Anuntakna sungah leitung galpi tawh nihvei tuak ngei hi. Haksatna le zawngkhalna namkim thuak kha hi. Mihing ih nuntakna, ih kalsuanna lampi ah suangtam in ling le buan zong tamkha thei ding hi. A-et lawm mualkuam te sang sehnel gam le ken sangpi te zong hikha zaw thei hi. Khuazing lak ah kipum pei buangbuang zel in khuavak ih muhkhak loh hun zong om ding hi.

Ih upna thumanna te pangpan kai in suahtakna ih kha te ihzak zawhloh hun zong tampi om kha ding hi. Ihtup ihsawm ihlam-etna te mansuah in munkhat peuh ah ih ki lehleh hun zong tampi om ding hi. Hibang hun ciang hangsanna tak tawh “Khatvei … khatvei … hanciam kik ning” ci in kei le kei bang hang tha kipia lo ding ka hiam? Khatvei, khatvei lai ka hanciam kikkik ciang gualzawhna in kei hong zuan taktak ta hi. 

Ref; Laigelh sia - Ernest Hemingway (July 21,1899 – July 2, 1961)

Ngo Tuang HL

Post a Comment

 
Top