0
Topic: Thupha Ngah Minam
Text: Late 33:12
Leitung mi khempeuhin thupha deih kimin thusia ki deihlo hi. Thupha cih ciangin a hoih na khempeuh hi a, thusia cihciangin a sia na khempeuh hi pah hi. Ahizongin thupha in zawi leh nak a neih mah bangin thusia in zong zawi leh nak nei mawk hi. Laisiangtho sungah thupha i ngah theih nading lam tampi na om a, mimal thupha, innkuan thupha, minam thupha, gam thupha cih bangin a cing pikpek in om hi.
 
Minam buppi-in thupha i ngah theihna zia namnih na om a, (1) Topa pen Pasian a a nei minam (2) Ama luah dinga teelna a ngah minam ahihi.
 
Minambup khatin thupha a ngah theihna dingin Pasian’ teelna a ngah kul hi. Leitungah minam tampi om a, tuate lak ah Israel minamte bek Pasian’ teel minam hi. Pasianin leitungbup khuavak dingin na teel hi. (Isai. 42:6; 49:6; Matt. 1:21).
 
Tuma kum 4000 lai-in Pasian in Terah tapa Abraham na samin (Pian. 12:1-3), Abraham in Isaac tapa nei a, Isaac in Esau leh Jacob tapa nih nei hi. Jacob ta 12 sung pan Israel minam hong piangkhia hi. Kial tunna hangin Jacobte innkuan in a tapa Josef beelin Canaan gam pan Egypt gam hong lal uhhi. Egypt gamah kum 430 a om khit uh ciangin Moses makaihna tawh Canaan gam zuan kik uh a, Joshua in Canaan gam dong tun suak hi.
 
 
Thukhenmang ten tawlpi khat sung a uk khitteh Kumpi Saul, David, Solomon te hong khanga, Solomon tapa Rehoboam khang ciangin gam phelnih kisuah hi. Saklam Israel gam, khanglam Judah gam kici a,, saklamah kumpi 9 a maan khit BC 722 in Assyria te khut sung tung hi. Khanglamah Kumpi 20 amaan khit BC 605 kumin Babylonte khutsung tung hi. Babylon ah kum 70 sal hong tan khit uh teh Ezra, Nehemiah te makaihna tawh a gam vuah ciahkik hi. Ahizongin amau ki-uk tawm hiloin minamdangte khutnuai hi toto a, Topa Zeisu hun lai-in Rome te khut nuai-ah om uhhi.
 
 
AD 70 ciangin Rome galkap mang Titus in Jerusalem khuapi susia in Judah mite nakpi-in bawlsia ahihmanin leitungah ki thehtangin a minam leh a gam dongin beimang hi. Ahizongin Pasian kamciam a om bangin leitung mun khempeuh pan kikaikhawm kik a, May 14, 1948 ni-in Israel gam ci-in leitungah gam khat leh minam khatin hong ding kik uhhi.
 
 
Israelte pen mipil misiam, minam lian hiloin a gam uh zong neu mahmah hi. Egypt, Babylon, Persian, Greek, Romante khawng tawh tehkaak taak hilo hi.. Ahizongin Pasian teel minam ahihman un Pasian in  kem a, san tuipi pan honkhia hi. Esther hun lai-in minambup bei nading ki vaihawm hi napi suakta veve uhhi. Galpi nihna sungin German galkapmang Hitler in Judah mite beimang sak sawm a, awn 6 that ta leh beimang zo tuanlo hi.
 
 
Pasian teeltuam minam ahihmanun mi namdangte tawh kibanglo uhhi. Leitung gam khempeuh ah a pil a siam, a hau amaute mah hi lai hi. Laisiangtho bu 66 a gelhte khat longal Judah mi vive hi a, Topa Zeisu zong amau mah hi-in mi namdangte tunga Gupna thugen masa zong Judah minamte mah hi. Pasian teel minam ahihmanun thupha ngah minam suak limlim uh hi.
 
Anihna-ah a khatna gen kik leng: Topa pen Pasian a nei minam in thupha ngah hi.
 
Leitungah Pasian min suanga kiphuan gamkhat bek om a, America gam hi. Columbus in 1492 kumin America gam mukhia hi. Ahi zongin America gam taktak hong piankhiatna dinga Pasian min tawh a pai masa pen Christian khualzinte (pilgrims) ahi uhhi. England gamah suakta tak a, Pasian biakna a om theihloh ciang Holland gamah lal masa uhhi. Holland gamah Pasian um mel omlo kampau lah ki banglo ahihmanin England gamah ciah kik uhhi. England gam pan America gam zuan dingin May Flower gunkuangpi tungtuangin mi 102 hong dingkhia uh a, Atlantic tuipi kantanin haksatna tampi a phut khit uh ciang November 11, 1620 ni-in America leitang hong tung uhhi.
 
 
A tun phetun “May Flower Compact” ci-in kiciamna laikhat gelh uh a, a lai patna-ah Pasian min tawh, “Amen” (In the name of God, “Amen”), ci-in gelh uhhi. Kum 100 val bang Englandte khutnuai ah a om khit uh teh Englandte tawh gal hong kido uhhi. Galzawhna dingin a makaipa uh George Washington in vuklak khuadam nuai ah khukdinin thungen hi. Galzo a, suahtakna a pulaak uh ciangin zong (a) Pasian pen mihing piangsak Pa ahihna, (b) Mihingte kiza kim a hong piangsak a hihnate pulaak uhi.
 
 
Gam ki-uk zia ding thukhun (Constitution) hong geel uh ciangin Laisiangtho mah ki makaihsak uh hi. Khatvei hih lai a geel laitak un, a deihna uh kituaklo in cihna ding theilo uhhi. Tua laitakin Benjamin Franklan in “Pasian dong ni” ci-in a vekpi un thungen khawm uhhi. Pasianin a thungetna uh dawngin baihtakin a hoih pen ding mukhia sak hi. Laisiangtho bulphuh a, thungetna tawh a kigelh American te Constitution pen mihingte khuak tawh kigelh lai khempeuh lak-ah a hoih pen in kiciamteh a, kum 400 bang kip hi. Tu ni dong kumpi thak a kah ciang Laisiangtho tawh kiciamna nei a, Congress thukikupna-ah thungetna tawh pan uhhi. A sum tung uh ah “Eiten Pasian i muang hi” (In God We Trust) Late 31:6 sung gelh uhhi. Kumsim-in Pasian tungah “lungdamkoh thunget ni” (Thanksgiving) November nipi lina, a ni lini (Thursday) sim zang uhhi. Zogam a Pasian thu hong puak masa Carson, Cope, Nelson topa cihte American mite vive hi. Minamdangte kiangah huhna sum le paai, mimal tawh lungdam thu puakna nasia takin nei den zo uh hi. Pasian umte satna le tenna gam ahihmanin America gamin Pasian thupha sim zawh loh ngah hi. A hauhna, a pilna, a thupitna uh genzawh ding hilo hi. Leitung vangam (Earhtly Paradise) kici liang hi. Pasian thupha ngah gam hi.
 
 
America gamin Pasian um khin hetlo dinga, zu nene, a gutata, siatna bawlbawl tampi mah om den ding hi napi, a gambup a minam buppi-un Pasian teelin, a minambup Pasian a suahsak ban vuah, gambup Pasian suaksak uh ahihmanun a gambuppi un thupha ngah ngiat uh hi. A um tawh a umlo tawh ngah khin uh hi. Laisiangtho bulphuhna-ah a mimal ciloin, a minambup na ci mawk hi. Thupha a ngah zia uh a nuai a bangin en ding hi hang.
 
(a)    A sum un thupha ngah hi. US dollar kideih mahmah a, tam man mahmah hi. Dollar khempeuh lakah kideih pen in tam man pen hi. Leitungbuppi-ah ki zang thei hi. A sum un Pasian nei a, Pasianin a sum uh nei hi. Pasian min leh a kammal a tuan manin a sum un thupha ngah limlim hi.
 
(b)   A gam un thupha ngah hi. Gamdang kici pha diak hi. India gam Sen gam paite gamdang pai kici lua khollo a, America paite gamdang pai ki ci deuh hi. Ki- ut diakdiak in tulza tampi bei in ki hanciam hi. Thupha ngah gam ahihmanin a gam uh ki-ut limlim, nuam kisa limlim hi mai hi.
 
(c) A lai uh thupha ngah hi. Leitungbuppi-in manglai thupi sa in sin loh phamawhsak ta hi. Leitungbup zel a, laibu a tam pen Manglai tawh ki-at hi. Manglai i theih nak leh leitung kimkot thei hi.
 
 
(d)   A minam un thupha ngah hi. Tha lian in mel hoih uh a, cidamin khansau uhhi. Hau in pil kim uh a, ngo in itna leh hehpihna nei deuh uhhi. Khapi tung leh solpi tung dong kah zo uh a, vanleng, Rocket, Computer, set van nam tuamtuam leh pilna siamna lamah madawkin a thei masa hi den uhhi.
(e)   Thupha zeek zo uh hi. Leitung gam zawng te huh den uh hi. Patau kangmei, huihsia guahsia thuakte huh den uh hi. Minamniamte leh dinmun niamte laamto uh hi. Singkung, lopa, ganhing dongin it uh a, kemsiam uhhi. Leitungbuppi adinggin Nu leh Pa dinmunah ding zo den uhhi.
 
 
Tua mah bangin Zomite sungah Pasian a um masa Pu Thuam Hang leh Pu Pau Suan (1904) na hi a, a minambup un pilna, liatna, hauhna ah thupha ngah lawh takpi uhhi. 1899 March 15 ni-in Carsonte nupa Hakha na tung uh a, Zomite sungah Hakhate dem zawh ding a hih loh ban ah Zogam khuapi zong Falam khua pan Hakha ah kilaih lai mawk hi. 1813 July 13 ni-in Judsonte nupa Yangon na tung uh a, kum 6 khitteh U Naw Christian na suak hi. Kawlgamah Kawlte mah Christian suak masa ahihmanin khuapi zong Mandalay hi ngeinapi Yangon ah na kituah lian hi. Pasian thupha a tun masaksak na munin thupha ngah a, a sang masa minambupin thupha ngah lawh lian takpi hi.
 
 
Tua ahihmanin Zomite thupha ngah minam i suah theih nadingin i minambupin Pasian pen Zomite Pasian hi, Lungzai Pasian hi, Hong siam Pasian hi, ci-in i san kim theih leh thupha ngah Zominam i suak ding hi. Thupha ngah theih nading in namnih bekbek om a,
 
(a)    Topa pen Pasian a nei minam…Minam in Pasian teelna tawh
(b)   Ama luah dinga teelna a ngah minam…Pasian in minam teel na tawh…..
 
 
Hih namnih lak ah Israel mite bangin Pasian teelna hi thei nawnlo ahihmanin minam in Pasian i teel ding bek om lai hi. Topa pen keima ading a ka teelsa, keima muanpi na hi a, keima ngah ding khempeuh na khut sungah om hi. Late 16:5. Topa sungah hauhna, pilna, liatna, minthanna, a dimin om a, leitung vantung thupha a dim in om hi. Topa pen amau Pasian ahi mite pen mi lungdam ahihi. Late 144:15.

Hih sermon na khak sak un hehpihna tawh....
 
Cin Ngaih Lian

Post a Comment

 
Top