0

 NANG BANG HI A, KEI ZONG BANG HITUAN KA HIHIAM?

Ko neu lai tuma kum 50 hun lai-in Zomi khempeuh phial, 99% pen mizawng, singtang mi, lokho mi kihi tek lel hi. Tuuk leh khal, phalbi zan ciangin khuadam den ahih manin Nute genthei mahmah uh hi. 


MO AHI NGEI I NUTE

A teekte a migi mahmah phial zongin ngeina ahih manin mote ak masa khuan zingsang nai 4:00 AM in tho uh hi. 

1.Mei tawh masa hi. 

2. Nitak a a uii kholhsa vaimim bel suang kik hi. Buh nekna lam ten buh bel suang hi.

3. Sumhbuk ah meilah vak liangin ansu hi. Khuavak nailo hi.

4. Khua hong phalvak hiuhiau ciangin tuikuang ah tuitawi hi. Galaan bung cihbang om nailo ahih manin tuitheei (gua tawh kibawl) peuh uum ( tu hun a meh a kineite) peuh tawh seng dim takin tawi uh a, bua nemnum ahih manin zing kawt dikdek uh hi. Kilaih nading om tuanlo ahih manin tua tawh vaikuan suak uh hi.

5. Zingkhua hong vak phetin gam lakah ansing ding singkeu tom mengmengin vaikuan hun main puak khat puak nih tun man hi. 

6. Innkuan bup ading zing an thuuk samsam hi. Zasan meh duh a hanghang om thei ahih manin zasan gawi samsam hi. A nunung pen ah ankuang uum pan hi. 

7. Sunsiah(Sun an) guang samsam hi. 

8. Lo kuanna a zat ding tu leh hei a kipan tui-uum teng leh sunsiah teng sengvangh khat sungah guangin kisuan a, a tekte nungzui-in vaikuan hi. ( Sengzing zang lo hi, nitak ciang ansing pua ding)  

9. Mo ahih manin kihatsak kul a, na nawh sep pha mahmah hi. 

10. Nitum kuan ciangin “vailam sing” kici ansing tom leuleu hi. Lolai ah a om kei leh lampi ah zong tawm hi.

11. Gimpipi-in khua-ul tawh vaitung a, tek migite in an na huan uh a, tek gilo neite leh lu khat (“Lu khat” Nu leh Pa si khin ahih kei leh nauzaw inntuante cihna) in vaitun ciangin anhuan tawm lai uh hi. (Ko nupa zong vaitun ciang a anhuan pan pawl kahi uh hi.)

12. Nitak an nek khit ciangin zingsang ading kiging khol, kuang sawp, anteh mal, vaimim uii, buhtang diah khol hi.

13. Zan ihmut hithiat ding hun sung na Pa in nono ahih manin ihmut cim ngeiloin zingtho den hi. 


NANG TAWH KISAI 

Nang hong haih (nau haih) ahih manin ankam limlo, awk-awk mai, sungnim den, lungvai den pipi mahin a sep ngei teng sem veve hi. 


Naupai khat adingin a kisam vitamin kipia zolo ahih manin a thuk duh mahmah a, meilah takcim peuh meihol peuh suangmuat peuh ne liang uh hi. 

2.Nang hong pai kawmin a gilpi mah tawh a sep ngei teng kisemsak veve hi. A nungah seng pua-in a gil sungah nang hong pua hi. 

3. Nang hong suah ciangin a sisan tampi luang a, a tha bei mahmah hi. 

4. Tha beina hangin muinam (sa meh) duh mahmah a, gen ngam loin thuak teta hi. 

5. Zun teh den ihih manin a keuna lamlam ah hong sial (lumsak) a, amah i zun kawt lakah lum hi. 

6. Nawi duhin kap niloh ihih manin ihmu sip hithiat theilo hi. 

7. Sunin zanin ek tha niloh ihih manin ek uih leh zunning kham mahmah a, amah nangawn namsiasak zo tang-hial ( i sim ciang “ta-ngial” ci ding) hihang.

8. A nawi i tep ciangin i maitang hong en gige a, hong itna damtui leh a nawizu a valh khawm ihi hi. 

9. I nap tam ahih manin siak mun lua leh i nak a dulh khak ding a phalloh manin a kam tawh tawp khiazaw hi.  

10. I pau theih main i ci a nat ciang kap niloh ihih manin ama lungtang zong na a, hong kah pih zel hi. 

11. I ha a po cilin i Nu’ nawi i tep ciang i kei pahpah a, na sa lua-in awng kha thei zel hi. *(Tu dong mah i Nu i keikei lai kha hiam?)*

12. Lampai kisinin i tuk khak ciangin a angah hong pomin i taw hong beng kheuhkheuh a, i tah khakna mun teng hong zutsak hi. Kapkap nuam lai ta leng i kam sungah a nawi hong tahsuk a, a nunkhumtui tawh hong hehnem hi. (Tu dong mah haksatna ka tuah ciangin hong hehnem ding ka Nu ngai-in ka kap thei zel hi.) 


Nute a khasiasak liang dingin nang bang hi a, kei zong bang hituan ka hihiam? Sisan lak, zun lak, ek lak pan a i Nu in hong phamkhiat a itna tawh hong silsiang man a mi suak hilel lo ihihiam? Mahmah tazen, pelpal geuh, gialgual geuh, picin khit, zi neih khit ciang khawnga nu don nawnlo, veivai geuh,


Nu’ sum zatna khawng sitsuk sitto, zum thei ve, gamdang a an lim meh lim teng FB ah post den, gamdang tun zawh kum tuazah pha ta ci kisialsial, nu leh pa sum leitawi a vaksak den, na maizum lo maw?… 


Nu leh Pa khuallo zeen a na lim bawl na zi na tate khan sih leh bangcih ding nai hia? Na Nu’ khasiatna na Pa’ khasiatna pen gu khauh mahmah aive….


Hih dan kong cih nop hangin hiteng ci dildel dingin kilawm lo ka hih manin bangmah hong ci ngam lo hing. Kei’ hong vaksa hilo nahih ciang a bangmah hong paupih ngam lo ka hive.


Nute thu bel gelh ding tam lua-in tu a ban no na zom toto vou. A sim dingte kong aanaa manin tu a zah gelh phot ning. 


Sia Do Khup

May 12, 2023 ni aa, ama Facebook panin aki la hi.



Post a Comment

 
Top